Mühərrikin həcmi avtomobil alarkən qərara birbaşa təsir edə biləcək amillərdən biridir.

1600 mühərrik və 2000 mühərrik kimi anlayışlar tez-tez xatırlanır. Bu, çox texniki biliyi olmayan alıcılar üçün anlaşılmazdır. Lakin bu mövzuda ən zəruri təməl biliklərə sahib olmaq və bu anlayışların nə demək olduğunu bilmək son dərəcə vacibdir. Çünki bu avtomobilinizlə əlaqəli bir çox vəziyyətə təsir edəcəkdir. Birincisi, əlbəttə ki, avtomobilin mühərrik gücüdür. Digəri, hamının avtomobil üçün ödəməli olduğu illik vergi büdcəsidir.

Avtomobiliniz son dövrlərdə məşhurlaşan elektriklə çalışan, hibrid deyilsə avtomobilinizin mühərriki daxili yanma adlanan mühərriklərdəndir. Əksəriyyət tərəfindən istifadə edilən avtomobillərdə olan mühərrik sistemləridir. Bu mühərrik sisteminin iş prinsipi odur ki, mühərrik yanacağını yanma kamerasında yandırır (yəni silindr kimi tanınan hissədə yandırır) və istilik enerjisi yaradır. Bir sözlə, hava və yanacaq sıxılaraq qarışır və yanır. Beləliklə, yanma təmin edilir və avtomobilin hərəkət etməsinə səbəb olur.

Avtomobilin mühərrikinin həcmi dedikdə əslində mühərrikin içərisindəki silindrlərlə əlaqədar anlayış başa düşülür. Silindr daxili yanma mühərriklərinin əvəzedilməz hissəsidir, çünki yanacağın işə salınması üçün ilk proses bu silindrlərin içərisində baş verir. Silindr adlanan hissə sadəcə daxili yanma mühərriki içərisindəki borulardır. Daima eşitdiyimiz mühərrikin başqa bir hissəsi olan pistonlar, avtomobil mühərrikinin içərisində adlandırılan silindrlərdə yerləşir və funksiyasını yerinə yetirir.

Pistonların hərəkəti daha iki anlayışı ortaya qoyur: yuxarı ölü nöqtə və alt ölü nöqtə. Bu nöqtələr pistonun yuxarı və aşağı hərəkəti ilə əlaqədardır. Üst və alt ölü ləkələr, pistonun hərəkətinin ani sıfır olduğu nöqtələrdir. Başqa sözlə, pistonun yuxarıya doğru hərəkəti zamanı yuxarıya çata biləcəyi ən yüksək nöqtə və aşağı hərəkətdə əldə etdiyi ən aşağı həddi deməkdir. Mühərrik içərisində bu hərəkət zamanı meydana gələn yuxarı və aşağı hədd silindr həcmi deməkdir. Silindr tiplərinə görə ayrılan mühərriklərdə 3 silindr, 4 silindr, 6 silindr və 8 silindr var. Ancaq silindr tipinə görə ən çox istifadə olunan mühərriklərə baxdığımızda; 3 silindr, 4 silindr və 6 silindrli mühərriklər çıxır.

Bu mövzuda maraqlı bir anlayış da var. Bu "stroke" adlanır. Bu konsepsiyanı başa düşmək üçün silindrlərin içərisinə nəzər salmaq lazımdır. Piston hərəkətinin sərhədlərini təyin edən yuxarı ölü nöqtə ilə aşağı ölü nöqtə arasında bir məsafə var. Bu məsafəni hündürlükdə ölçmək "stroke" ifadə edir.

Mühərrikin həcmi və digər dəyərlərə sadəcə aşağıdakı düsturla nail olmaq olar:

• Başlanğıc nöqtəsi silindr sahəsidir. Silindrlər adlandırdığımız hissələr məktəb illərində öyrəndiyimiz silindr formasından gəlir. Silindr sahəsini tapmaq üçün silindr radiusunun kvadratı Pi sayı ilə vurulur.

• İkinci addım üçün silindr həcmini tapmaq lazımdır. Silindr həcmini tapmaq üçün əldə etdiyimiz silindr sahəsindən istifadə edirik. Həcmi silindr sahəsinin yuxarıda göstərdiyimiz "stroke" ilə hasilidir.

• İndi silindr həcmini əldə etdikdə mühərrikin həcmini müvafiq olaraq hesablaya bilərik. Daxili yanma mühərrikləri içərisindəki silindrlərin sayının dəyişkənliyi haqqında danışdıq. Mühərrikdə neçə silindr varsa, bu say silindr həcminə vurulur. Nəticədə mühərrik həcmini tapmış oluruq. Bütün silindrlərin həcminin cəmi mühərrik həcmi deməkdir.

Bəs mühərrik həcmi avtomobilin mühərrik gücünə necə təsir edir?

Əslində bu yuxarıda dediklərimizdən daha sadə bir mövzudur. Mühərrik həcmi nə qədər böyükdürsə, avtomobiliniz o qədər güclü olacaq. Əlbəttə ki, güclü avtomobillər əlavə yanacaq sərfiyyatı gətirir. Bu səbəbdən avtomobil seçərkən istifadə məqsədlərinizi müəyyənləşdirmək faydalıdır. Onu əsasən şəhərdə, ev və iş arasında istifadə edəcəksinizsə, çox böyük həcmli mühərriklərə ehtiyacınız olmayacaq. 1.2 və 1.6 motorları bu və bu kimi məqsədlər üçün idealdır.